Táo bón ở trẻ sơ sinh, bố mẹ nên chăm sóc con như thế nào?

Táo bón ở trẻ sơ sinh khó chữa trị hơn so với người lớn và có thể gây khó chịu cho con trong thời gian dài. Vì vậy bố mẹ cần nắm cách chăm sóc con khi con bị táo bón.

Trẻ sơ sinh sẽ gặp nhiều vấn đề với đường ruột do hệ tiêu hóa chưa xử lý được các dạng thức ăn mới cũng như cách pha chế mới. Bé sơ sinh thường sẽ bị táo bón. Tuy nhiên vì các con còn nhỏ nên bố mẹ không thể dễ dàng nhận ra các biểu hiện khó chịu khi bị táo bón của con. Bố mẹ cần chú ý về hành vi của con để nhận ra biểu hiện táo bón ở trẻ sơ sinh và áp dụng các cách khắc phục phù hợp để con nhanh chóng cảm thấy thoải mái.

1. Nguyên nhân gây ra táo bón ở trẻ sơ sinh

Táo bón ở trẻ sơ sinh là tình trạng bé có tốc độ đại tiện chậm hơn, thời gian đại tiện kéo dài, khoảng cách thời gian giữa các lần đại tiện dài hơn bình thường, khoảng 3-5 ngày mới đi đại tiện một lần. Cha mẹ cần lưu ý rằng không thể xác định chính xác trẻ bị táo bón nếu chỉ dựa vào tần suất đi tiêu trong ngày hay trong tuần.

Phân của bé mềm dẻo, dễ đại tiện, lâu lâu sẽ mất khoảng 3 đến 5 ngày, đây là điều bình thường, cha mẹ không cần quá lo lắng. Ngược lại, nếu bé khó đi, phân đen, khoảng thời gian giữa hai lần đi vệ sinh cách xa thì rất có thể bé đang bị táo bón. Lúc này mẹ cần có biện pháp khắc phục phù hợp, không gây khó chịu cho trẻ.

Nguyên nhân gây ra táo bón ở trẻ sơ sinh có thể là các lý do sau:

1.1. Ăn thức ăn đặc

Trẻ sơ sinh thường bị táo bón khi mẹ đột ngột cho trẻ ăn thức ăn đặc. Lúc trẻ ăn dặm, bố mẹ thường cho trẻ ăn ngũ cốc, ngũ cốc, sữa bột… đều là các loại thức ăn thiếu chất xơ, vậy nên nếu trẻ ăn dặm sớm hoặc chưa thích nghi với giai đoạn chuyển đổi thức ăn, hay ăn dặm, thì trẻ sẽ dễ bị táo bón.

Vì vậy, mẹ không nên cho trẻ ăn những món này quá sớm để tránh trẻ bị táo bón. Táo bón cũng thường xảy ra khi trẻ cai sữa, vì cai sữa khiến trẻ mất nguồn cung cấp nước từ sữa mẹ.

1.2. Trẻ bú không đủ khiến cơ thể trẻ bị mất nước

Đối với trẻ sơ sinh từ 1 đến 6 tháng tuổi, sữa mẹ vừa là nguồn thức ăn vừa là nguồn cung cấp nước cho cơ thể. Nếu trẻ bú không đủ, cơ thể sẽ bị mất nước, dẫn đến táo bón.

1.3. Trẻ uống sữa công thức dễ bị táo bón

Trẻ bú mẹ ít khi bị táo bón vì trẻ có thể tiêu hóa thức ăn gần như hoàn toàn. Do sự cân bằng hoàn hảo giữa chất đạm và chất béo trong sữa mẹ nên phân của bé vẫn mềm ngay cả khi bé không đi tiêu trong vài ngày. Nhưng đối với các bé từ 1 tháng đến 6 tháng, tình trạng táo bón do dùng sữa công thức có thể do một thành phần nào đó trong sữa bột gây ra.

1.4. Do chế độ ăn uống của mẹ

Hầu hết trẻ sơ sinh vẫn còn được vài tháng tuổi, vì vậy sữa mẹ là nguồn thức ăn quan trọng nhất đối với trẻ sơ sinh. Vì vậy, chế độ ăn uống của mẹ ảnh hưởng rất nhiều đến dinh dưỡng của trẻ sơ sinh, đồng thời cũng dễ khiến trẻ bị táo bón. Mẹ ăn quá nhiều đồ cay và nhiều gia vị, khó tiêu, ít chất xơ, thiếu dinh dưỡng, chế độ ăn ngủ nghỉ không hợp lý khiến chất dinh dưỡng nạp vào cơ thể bé là nguyên nhân khiến táo bón ở trẻ sơ sinh.

1.5. Trẻ bị bệnh hoặc do các vấn đề sức khỏe khác

Trẻ sơ sinh bị táo bón cũng có thể do các bệnh khác của chính bé. Táo bón ở trẻ nhỏ đôi khi là do tổn thương thực thể ở đường tiêu hóa hoặc do có dị tật bẩm sinh như phình đại tràng (bệnh Hipschsprung), suy tuyến giáp (bệnh myxedema).

2. Biểu hiện của trẻ sơ sinh bị táo bón

Tình trạng táo bón ở trẻ sơ sinh khá dễ nhận biết, dưới đây là một số dấu hiệu nhận biết trẻ sơ sinh bị táo bón.

• Đi ngoài ít hơn bình thường: Bình thường, trẻ bú mẹ trung bình 1 – 2 lần đi tiêu mỗi ngày. Đối với trẻ bú bình sẽ ít hơn. Nếu mẹ quan sát thấy trẻ đi tiêu ít hơn bình thường, khoảng 3-5 ngày một lần, phân vón cục, rắn chắc, phải rặn mạnh nhưng phân vẫn khó ra, phải dùng sức để đẩy phân ra nhưng vẫn khó khăn thì rất có thể trẻ đã bị táo bón.

• Quấy khóc và biếng ăn: Do lượng thức ăn nạp vào cơ thể không được đào thải hết nên bé sẽ cảm thấy khó chịu, mệt mỏi, mất ngủ, biếng ăn, cáu gắt không rõ lý do.
• Bị đầy bụng, khó tiêu: Thức ăn nạp vào cơ thể trải qua quá trình tiêu hóa mà không được đào thải ra ngoài có thể dẫn đến đầy hơi, chướng bụng ở trẻ. Khi đặt tay lên bụng sẽ thấy bụng hơi căng ra kèm theo khí hư mạnh.
• Phân: Thường thì trẻ bị táo bón đi ngoài phân cứng, khô, vón cục như phân dê. Trong một số trường hợp, phân của trẻ bị táo bón có dạng dính.

3. Cách khắc phục tình trạng táo bón ở trẻ sơ sinh cho bố mẹ

Táo bón ở trẻ sơ sinh thường không nghiêm trọng, nhưng nếu không được điều trị, nó có thể chuyển thành táo bón mãn tính hoặc khiến trẻ sợ đi vệ sinh. Ngoài ra, trẻ có thể gặp nhiều nguy cơ về sức khỏe khi cố gắng rặn phân như: nứt hậu môn, sa hậu môn, có máu trong phân, sốt, sưng bụng, v.v. Vì vậy, cha mẹ hãy thực hiện một trong những biện pháp sau để giúp bé khắc phục càng sớm càng tốt.

3.1. Luyện tập thói quen đi vệ sinh lành mạnh

Một mẹo nhỏ nhưng rất hiệu quả có thể hỗ trợ điều trị táo bón ở trẻ em và giúp trẻ duy trì thói quen tốt khi trưởng thành. Tập cho trẻ thói quen đi vệ sinh vào một giờ cụ thể mỗi ngày, tốt nhất là sau khi ăn sáng.

Tuy nhiên, để hình thành thói quen này, cha mẹ không nên ép con đi vệ sinh khi con không muốn. Thay vào đó, hãy theo dõi thói quen đi vệ sinh của trẻ và cho trẻ thời gian đi đại tiện thích hợp dựa trên giờ ăn của trẻ. Từ đó, sử dụng âm thanh “xi” mỗi ngày để tập cho trẻ đi vệ sinh đúng giờ là cách giúp trẻ không bị táo bón, đồng thời cũng khiến mẹ có phản xạ đi vệ sinh mỗi lần “xi”.

3.2. Massage bụng cho bé

Massage bụng cho trẻ hàng ngày, đặc biệt là theo chiều kim đồng hồ sau khi ăn sẽ giúp hỗ trợ tiêu hóa tốt hơn và kích thích nhu động ruột nên dễ dàng đẩy phân thường xuyên hơn. Đối với trẻ sơ sinh bị táo bón, cha mẹ có thể thử các cách mát-xa sau:

Đặt ngón trỏ và ngón giữa của bạn gần rốn của bé, ấn nhẹ và xoay điểm theo chiều kim đồng hồ. Mở rộng dần vùng xoay ngón tay cho đến khi tay mẹ gần chạm vào hông phải của bé. Động tác này nên thực hiện hàng ngày sau khi trẻ ăn xong sẽ rất có ích trong việc cải thiện tình trạng táo bón.

3.3. Cho bé thực hiện động tác co duỗi

Dùng tay nắm lấy mắt cá chân của bé, đẩy về phía bụng bé, uốn cong đầu gối, giữ vài giây rồi duỗi thẳng chân. Các động tác gập gối lặp đi lặp lại trong khoảng 10 phút có thể giúp cải thiện tình trạng chướng bụng, đầy hơi của bé.

Đối với tình trạng táo bón ở trẻ sơ sinh dưới 1 tháng, mẹ nên massage cho bé hàng ngày. Điều này không chỉ giúp bé chống táo bón, nhuận tràng hiệu quả mà còn giúp bé phát triển tốt hơn trong giai đoạn sau, chiều cao cũng tăng lên đáng kể.

3.4. Ngâm hậu môn trẻ sơ sinh bị táo bón bằng nước ấm

Phương pháp ngâm hậu môn trẻ bị táo bón bằng nước ấm được nhiều mẹ áp dụng và được coi là phương pháp chữa táo bón ở trẻ hiệu quả. Đặc biệt thích hợp cho trẻ kén ăn và trẻ lười ăn. Nước ấm sẽ kích thích cơ vòng hậu môn, giúp bé đi đại tiện dễ dàng hơn.

Tất cả những gì bạn cần là một cái chậu cho bé ngồi và một ít nước ấm. Khi đã sẵn sàng, hãy cho bé ngồi vào chậu và ngâm mình trong khoảng 5 đến 10 phút. Nó nên được thực hiện 1-2 lần một ngày.

3.5. hay đổi chế độ dinh dưỡng hợp lí

Táo bón ở trẻ đang còn bú sữa mẹ thì nguyên nhân chủ yếu là do chế độ dinh dưỡng của người mẹ. Có thể do mẹ thường xuyên ăn đồ cay, ít chất xơ và không đủ nước. Vì vậy để cải thiện tình trạng táo bón ở trẻ, mẹ cần bổ sung những thực phẩm giàu chất xơ để cung cấp các khoáng chất và vitamin có lợi cho sức khỏe của mẹ và bé.

Nên bổ sung một số thực phẩm giàu chất xơ vào thực đơn hàng ngày: rau xanh, trái cây, rau xanh… Mẹ nên chú ý uống đủ nước mỗi ngày. Ngoài ra, sữa chua chứa nhiều lợi khuẩn rất có lợi cho đường ruột, mẹ nên ăn nhiều.

Hầu hết trẻ bú sữa công thức dễ bị táo bón hơn trẻ bú mẹ hoàn toàn. Trong trường hợp này, điều cha mẹ nên làm là chuyển sang loại sữa khác phù hợp và giàu dinh dưỡng hơn. Nên pha sữa theo hướng dẫn sử dụng, pha với nước ấm, không pha với nước vo gạo, nước cháo hoặc nước trái cây. Nếu sữa của bé tốt, bố mẹ có thể cho bé uống thêm chất xơ Natufib ở dạng hòa tan để giúp phân bé mềm hơn, tình trạng táo bón cũng nhanh chóng được cải thiện hơn.

Khi chọn mua sữa nên chọn những loại sữa chống táo bón cho bé: sữa phải có chứa đường dễ tiêu hóa, lượng đường vừa phải, sữa có hệ chất xơ Galacto – Oligosaccharides (GOS) và lợi khuẩn Probiotic (FOS).

3.6. Đưa con đi khám

Sau khi áp dụng hết các cách trên mà tình trạng táo bón của trẻ vẫn “ậm ạch” không có tiến triển, mẹ hãy làm theo hướng dẫn của nhà thuốc để thử các loại thuốc kích thích bé đi đại tiện. Tuy nhiên, cha mẹ nên đưa trẻ đến gặp bác sĩ một cách an toàn nhất để được khám và điều trị tốt nhất, đặc biệt nếu có dấu hiệu các trường hợp sau:

• Trẻ sơ sinh đi tiêu ít hơn và có các vấn đề về đường ruột có thể là dấu hiệu của bệnh Hirschsprung. Trong rối loạn này, táo bón thường xảy ra vào cuối tháng đầu tiên của cuộc đời.

• Nếu trong tháng đầu sau sinh mà trẻ đi phân ít hơn và kèm theo các dấu hiệu như sụt cân, không tăng cân… thì bạn nên đưa trẻ đi khám. Vì điều này cho thấy trẻ phát triển không tốt và có thể gặp các vấn đề về sức khỏe.

Trên đây là những thông tin hữu ích về trẻ sơ sinh bị táo bón đã được nhiều người áp dụng và chia sẻ. Hi vọng sẽ giúp các mẹ có thêm kinh nghiệm chăm sóc con khi bị táo bón. Đối với trẻ bị táo bón nhẹ, cha mẹ có thể cải thiện cho trẻ thông qua các phương pháp trên. Nhưng trong trường hợp nghiêm trọng, sau một thời gian dài phải đưa trẻ đến gặp bác sĩ ngay để tìm ra nguyên nhân và điều trị kịp thời.